موزه قاجار تبریز ، در عمارت قاجاری تحت عنوان خانه امیر نظام گروسی واقع شده است . این خانه ارزشمند از لحاظ تاریخی در محله ششگلان كه یكی از محلات قدیمی شهر تبریز است، قرار دارد. دلیل انتخاب این بنا به عنوان موزه قاجار، اهمیت دارالسلطنه تبریز در دوره قاجاریه بوده است. این شهر محل زندگی ولیعهد و مقر فرماندهی در جنگ‌های ایران و روس بوده است
امیر نظام گروسی
حسن‌علی گروسی مقلب به امیر نظام گروسی، از كردهای شهر بیجار و یكی از سیاستمداران و نویسندگان دوره قاجار است. وی مدتی وزیر فوائد عامه ناصرالدین شاه بود. بعدها به‌سمت‌های وزیر مختار در انگلیس و سفیر ایران در فرانسه و عثمانی منتسب شد. او اولین كسی بود كه ماشین آلات ضرب سكه، تمبر و چاپ آن را به ایران آورد. وی در تاسیس مدرسه مظفریه و رشدیه نیز مشاركت كرده بود. امیر نظام زمانی كه پیشكار آذربایجان بود، این عمارت را در تبریز، شهر ولیعهد نشین قاجار، بنا كرد كه هنوز هم شكوه و عظمت آن پا بر جا است. بعد از امیر نظام، والیان آذربایجان در این مكان سكونت داشتند.
معماری بنا
بنای عمارت دارای مساحت ۳۰۰۰ مترمربع می باشد و ساختمان آن در دو طبقه ساخته شده كه زیر بنای آن ۱۵۰۰ مترمربع است. ایوان آن ۱۶ ستون دارد كه سرستون‌های آن بسیار زیبا هستند. عمارت دو حیاط اندرونی و بیرونی دارد و حوض‌ها و باغچه‌هایی كه دور آن را فرا گرفته‌اند، زیبایی دو چندانی به این معماری قجری می‌بخشد. در فصل بهار و تابستان زمانی كه درختان و گل‌ها شكوفه می‌دهند و حوض‌ها پر از آب است، گویی به بهشتی زمینی پا گذاشته‌اید.
در طبقه اول این بنا، ح‍وض‍خ‍‍ان‍ه وس‍ی‍‍ع‍‍ی قرار دارد كه با د‌الان های طرف‍ی‍ن به حیاط و ات‍‍اق های م‍ج‍‍اور ارت‍ب‍‍اط دارد. در ضلع ش‍رق‍‍ی آن نیز چ‍‍ه‍‍ار ات‍‍اق و در ضلع غ‍رب‍‍ی ه‍ف‍ت ات‍‍اق وج‍ود دارد، ح‍وض‍خ‍‍ان‍ه با ستون های س‍ن‍گ‍‍ی و ط‍اق های آج‍ر‌ی بسیار زیبا آر‌اس‍ت‍ه شده است .
در طبقه ب‍‍الا‌ی عمارت ی‍‍ا خانه ام‍ی‍رن‍ظ‍ام دو باب پ‍ذی‍ر‌ای‍‍ی ن‍س‍ب‍ت‍‍ا ب‍زرگ كه در دور‌ان گذشته به آن ه‍‍ا طن‍ب‍‍ی ات‍لاق می شد وج‍ود دارد كه از ه‍ر دو طرف به ایوان س‍رت‍‍اس‍ر‌ی روب‍ه ح‍ی‍‍ات م‍ن‍ت‍‍ه‍‍ی می ش‍ود. نمای ساختمان با ایوان و گ‍چ‍ك‍‍ار‌ی ب‍دی‍‍ع زیبایی خ‍‍اص‍‍ی به آن ب‍خ‍ش‍ی‍ده است.
در طرف‍ی‍ن د‌الان ه‍‍ا در ضلع ش‍رق‍‍ی چ‍‍ه‍‍ارس‍‍ال‍ن و در ضلع غ‍رب‍‍ی س‍ه ات‍‍اق وج‍ود دارد . وقتی وارد زیر زمین می‌شویم، در آنجا حوض بزرگی قرار دارد و ستون‌های آن و آجركاری‌های سقف بر شكوه و اصالت آن می‌افزاید.
تزیینات بنا
پنجره‌های مشبك و شیشه‌های رنگی عمارت، پنجره‌ای رو به روزهای گذشته پررونق و باشكوه آن است.گچ‌بری‌ها و آینه‌كاری‌های داخلی عمارت جلوه‌گر هنر ایرانی است. گچ‌بری‌های نمای بیرونی نیز بسیار چشم‌گیر است.
موزه قاجار تالارهای متعددی دارد كه هركدام قسمتی از تاریخ قاجار را منعكس می‌كنند.
تالارهای طبقه اول
طبقه اول شامل ۷ تالار به نام‌های تالار سكه، بافته، چینی، آبگینه، فلزات، موسیقی و تالار خاتم است.
تالارهای طبقه زیرزمین
در زیر زمین عمارت نیز ۶ تالار با نام‌های تالار سنگ، اسلحه، رجال و فرامین، معماری و شهرسازی، قفل و تالار فانوس است.
امكانات موزه قاجار
موزه قاجار تنها به موزه ختم نمی‌شود و امكانات رفاهی بیشتری برای بازدیدكنندگان در نظر گرفته است. از جمله این امكانات می‌توان به سرویس بهداشتی، فروشگاه صنایع دستی، نمازخانه كوچك، بوفه و راهنما اشاره كرد.
نحوه دسترسی
موزه قاجار در محله قدیمی ششگلان است كه این خیابان خانه های تاریخی زیادی دارد . برای دسترسی به این موزه می‌توانید از خیابان چایكنار و پل قاری به خیابان ثقه الاسلام در سمت راست بپیچید. موزه قاجار در سمت راست خیابان ثقه الاسلام، در خیابان فرعی شهریار و در كنار بیمارستان كودكان قرار گرفته است. اگر قصد دارید از خطوط اتوبوس‌رانی استفاده كنید، می‌توانید در ایستگاه سید حمزه پیاده شوید. همچنین نزدیك‌ترین ایستگاه مترو به موزه قاجار، ایستگاه میدان ساعت است.
